Menu
Bezienswaardigheden / Gebouwen / Kerken / Molens / Musea / Nieuws

Vestingstad Bredevoort

Tussen Aalten en Winterswijk ligt, vredig verscholen tussen het groen, het oude vestingstadje Bredevoort. Een klein stadje met een rijke geschiedenis en zelfs banden met het Koningshuis en Nederlands belangrijkste schilder Rembrandt. 

De naam Bredevoort is afkomstig van het woord voorde, dat doorgang of doorwaadbare plaats betekent. In dit geval een brede zandrug in het van oorsprong moerassige hoogveengebied van de Achterhoek. Deze zandrug vormde een deel van de belangrijke handelsroute van Bocholt naar Zutphen in de vroege Middeleeuwen. Op het einde van deze zandrug was in 1188 al sprake van een burcht. Een goederenlijst van het bisdom Keulen vermeldt in dat jaar het “Castri de Bredevurt”, dat ongeveer op de plaats van het huidige centrale plein ’t Zand heeft gelegen. In 2009 werden tijdens archeologisch onderzoek onder dit plein de restanten van de funderingen van deze burcht blootgelegd. 

In de 13e en 14e eeuw ontwikkelde Bredevoort zich verder tot belangrijke vestingstad. In 1350 kreeg Bredevoort muntrecht en in 1388 stadsrechten en meldden geschriften “onse borch, huys ende stat tot Brederuoert”. 

In de Tachtigjarige Oorlog speelde Bredevoort een belangrijke rol als vestingstad. Spaanse en Staatse troepen veroverden de stad over en weer en het is zelfs Spaanse garnizoensstad geweest. In 1597 wordt de stad door het Staatse leger van Prins Maurits, de latere Prins van Oranje, ontzet. Sindsdien dragen de Prinsen van Oranje, ook Willem-Alexander, de titel Heer van Bredevoort. In die tijd werd de stad, als onderdeel van de oostelijke verdedigingslinie, versterkt met een gracht en de zes zg. bolwerken Vreesniet, Treurniet, Onversaegt, Welgemoed, Stoltenberg en Ossenkop. Op het voormalie bolwerk Welgemoed staat nu de molen Prins van Oranje. 

In 1646 werd één van de torens van de burcht, de Kruittoren, door de bliksem getroffen met rampzalige gevolgen. Het in de toren opgeslagen buskruit kwam tot ontploffing en veertig mensen kwamen daarbij om het leven. Ook Stoffel Jegers, de vader van Hendrickje Stoffels, en zijn zoon Berent Stoffels kwamen hierbij om het leven. Waarschijnlijk heeft dit noodlot ertoe geleid dat Hendrickje haar geluk als dienstmeisje in Amsterdam bij de schilder Rembrandt van Rijn ging zoeken en later met hem trouwde. 

Na het einde van de Tachtigjarige Oorlog werd de vestingstad van mindere betekenis, maar bleef Bredevoort wel bestuurscentrum. Onder het ambt Bredevoort hoorden de dorpen Aalten, Dinxperlo, Winterswijk en de omliggende dorpen. De komst van de Fransen en het daardoor gestichte Koninkrijk Holland onder Lodewijk Napoleon maakte een einde aan dit bestuurscentrum; het ambt Bredevoort werd opgesplitst in de gemeenten Aalten, Dinxperlo en Winterswijk en Bredevoort viel voortaan onder de gemeente Aalten. Deze situatie is tot op de dag van vandaag zo gebleven.

Tijdens de bevrijding aan hert einde van de Tweede Wereldoorlog werden door de Duitsers de twee bruggen bij Bredevoort over de Slingebeek en de Schaarsbeek opgeblazen. Tijdens hun vlucht staken ze hun munitie in brand, waarbij een boerderij in vlammen opging. Op 31 maart 1945 werd Bredevoort bevrijd. 

Hendrickje Stoffels, geboren en getogen in Bredevoort, later vele malen vereeuwigd door Rembrandt

Rond 1990 leed Bredevoort aan een toenemende leegstand in winkelpanden. Besloten werd om een project Bredevoort Boekenstad op te zetten, om de historische kern van het stadje weer nieuw leven in te blazen. Dit project slaagde en leidde ertoe, dat er op het hoogtepunt van Bredevoort Boekenstad 30 boekwinkels en antiquariaten in het centrum gevestigd waren. Door de opkomst van het internet in diezelfde tijd nam de fysieke handel in boeken af en werd er steeds meer online verhandeld. Ook in Bredevoort werd dit merkbaar. Er zijn nu minder boekenwinkels, maar er worden wel meer boekenmarkten per jaar georganiseerd. In 2015 werd de voormalige gereformeerde Koppelkerk omgebouwd tot cultureel centrum en Boekencafé als centrum van talloze culturele en boekenactiviteiten. Dat heeft ertoe geleid dat Bredevoort dé cultuurstad van de Achterhoek en misschien wel van Oost-Nederland is geworden. 

Wandel eens rustig door de rustieke straatjes van Bredevoort Cultuurstad en snuif niet alleen de rijke historie, maar ook de rijke cultuur op. 

“Brêvoort neugt oe!”, of op zijn Nederlands: Bredevoort nodigt u uit!