Tot 1913 stond aan de Oosterkerkstraat 3 in Aalten een houten kerkje. In dat jaar werd het gesloopt en vervangen door de huidige Oosterkerk.
De kerk werd ook wel Kerk A genoemd, waar de Westerkerk Kerk B werd genoemd. De Oosterkerk werd gebouwd naar een ontwerp van de Friese architect Ane Nauta. Nauta ontwierp tijdens zijn loopbaan voornamelijk gereformeerde kerken, in totaal 21 stuks, waarvan de meeste als zg. kruiskerk. Ook de Oosterkerk, Nauta’s tweede bouwwerk, is een kruiskerk.
Oorlogsmonument
In de Oosterkerk bevindt zich een monumentaal glas-in-loodraam, dat tevens oorlogsmonument is. Bovenin is het wapen van N Nederland aangebracht, met de spreuk ‘Je maintiendrai’. Daaronder de Nederlandse Maagd met de Nederlandse vlag en in de linkerhand een brandende fakkel. Aan weerszijden symboliseren een boer en een metselaar de wederopbouw. Centraal staan een boer en boerin, omringd door kinderen en een onderduiker. Vanuit de zijkanten stappen Duitse soldaten, gewapend met een bajonet, het raam binnen. Linksonder staan uitgehongerde vrouwen en kinderen, rechtsonder keert een groep mensen, voorzien van levensmiddelen, weer huiswaarts. Midden onderin is het wapen van Aalten te zien met de tekst “Uit dankbaarheid voor hulp in oorlogstijd, soli Deo gloria”. Op verschillende plaatsen in het raam zijn diverse bijbelteksten te lezen. Het raam is gemaakt door de Rotterdamse glazenier Marius Richters, ter nagedachtenis aan de vele mensen, vooral uit Rotterdam en omgeving, die tijdens de Tweede Wereldoorlog onderdak in Aalten vonden.
Thomas Delleman was van 1930 tot 1938 predikant in Aalten, waarna hij werd overgeplaatst naar Kralingen in Rotterdam. Na het bombardement op Rotterdam nam hij het initiatief om Kralingse kinderen in Aalten tijdens de vakantie in Aalten onder te brengen. Van het één kwam het ander. In totaal brachten tijdens de oorlog meer dan 800 Rotterdamse kinderen hun vakantie in Aalten en omgeving door. Maar ook mannen die de Arbeitseinsatz wilden ontlopen, doken vanuit Rotterdam in Aalten onder. En natuurlijk de talloze Joodse onderduikers die in Aalten onderdak vonden.
Binnen een paar maanden na de oorlog werd een comité gevormd, dat de Aaltense bevolking wilde bedanken en daarvoor een gedenkraam wilde laten vervaardigen. In eerste instantie zou dit raam in de Westerkerk worden geplaatst, omdat daar tijdens een razzia in 1944 ruim veertig jonge mannen werden opgepakt. Maar omdat in 1945 door het neerkomen van een V1, vlakbij de Oosterkerk, daar alle ramen waren gesneuveld, werd besloten om het raam voor de Oosterkerk te laten maken.
Behalve het monumentale raam, is in de Oosterkerk ook een monumentaal orgel aanwezig. Het zg. Friedrichs-orgel is het grootste in Nederland en is afkomstig uit de Westerkerk in Amsterdam.
Omdat ook in Aalten het kerkbezoek terugloopt, werd in 2020 de kerk verkocht aan een bouwonderneming, die er een woonzorgcentrum in gaat bouwen. De bouwonderneming heeft toegezegd dat bij deze verbouwing zowel het raam als het orgel bewaard zullen blijven. Ook de kerkbanken zullen een plaats krijgen in het woonzorgcentrum.
Locatie:
Oosterkerk
Oosterkerkstraat 1
7121 AJ Aalten