Aan de Hogestraat in Aalten staat de Westerkerk. Tegenwoordig in gebruik bij de Euregio Christengemeente. Een Nederlandse-Duitse gemeenschap. Een goed voorbeeld van hoe Nederlanders en Duitsers in de 21e eeuw in de grensregio met elkaar omgaan. Maar in de Tweede Wereldoorlog speelde zich op deze plek een vreselijk drama af.
De kerk, ontworpen door de architect H. van der Brand, ook wel Kerk B genoemd, werd in 1891 gebouwd als gereformeerde kerk, vlak na de kerkscheuring in 1886 onder leiding van de antirevolutionair en dominee Abraham Kuyper. Het is een in de neorenaissance stijl gebouwde schuurkerk. Later werd er aan de voorzijde een portaal met kleine torenspits aangebouwd.
De kerkrazzia
Op zondagmorgen 30 januari 1944 zaten, zoals altijd, in Aalten de kerken overvol. Terwijl de uit Rotterdam afkomstige Gert Nobel op het orgel speelde, stormde de Grüne Polizei het gebouw binnen. Men wist dat in Aalten op zondag de kerken overvol zaten. Niet alleen met Aaltenaren, maar ook met evacués die na het bombardement op Rotterdam onderdak hadden gevonden in het Achterhoekse dorp. En ook met jonge mannen die Zuid-Holland waren ontvlucht vanwege de vele razzia’s om mannen te ronselen voor de Arbeitseinsatz.
Na die inval vlogen mannen alle kanten uit, maar op straat werden ze opgevangen door de Duitse politieagenten in hun groene uniformen. Onder de vele evacués bevonden zich ook inwoners van Scheveningen, die ook in Aalten hun klederdracht droegen. Voor enkele mannen was dat hun redding; ze kregen van Scheveningse vrouwen hun witte mutsen op hun hoofd geduwd en een zwarte, brede mantel over hun schouders gehangen. Als Scheveningse vrouwen uitziend, konden deze mannen ongezien de kerk uit lopen.
Voor 48 jonge mannen liep het echter slechter af. Ze werden met veel geweld in een klaarstaande vrachtauto geladen en afgevoerd naar de Arnhemse strafgevangenis De Koepel, van waaruit ze de dag erna overgebracht werden naar Kamp Amersfoort. Na enige tijd werden ze te werk gesteld in één van de fabrieken in het Duitse Ruhrgebied of naar concentratiekampen.
De kerkrazzia in Aalten ging de geschiedenis in als eerste kerkrazzia in Nederland. Zelfs in een kerk waren mensen niet meer veilig. Van de 48 opgepakte mannen overleefden vijf van hen de oorlog niet. Vier mannen bezweken aan de ontberingen in de concentratiekampen, één van hen kwam om bij een bombardement tijdens de laatste oorlogsdagen. De geschiedenis van al deze mannen (op één na) staat opgetekend in het Nationaal Onderduikmuseum in Aalten.
Locatie:
Westerkerk
Hogestraat 52
7122 BW Aalten
