Menu
Bezienswaardigheden / Dinxperlo-Suderwick / Nieuws / Tips

Tweelingdorp “Dinxperwick”

De Heelweg/Hellweg vormt de landsgrens tussen Nederland en Duitsland. Links is Nederland met de Jumbo. Rechts is Duitsland met de Penny

Op geen enkele landkaart zul je deze plaatsnaam tegenkomen; toch is de naam in de regio goed bekend: Dinxperwick. Een samentrekking tussen Dinxperlo en Suderwick. En dat is in feite wat Dinxperwick is: een samentrekking van twee dorpen. 

In bijna geen enkele plaats in Europa is de eenwording zó sterk voelbaar als hier. Al in de 13e eeuw groeide ten zuiden van Dinxperlo een wijk; Suderwick, of Zuiderwijk. Bestuurlijk zijn beide dorpen (bijna) altijd gescheiden van elkaar geweest en toch vormden ze ook altijd een eenheid. 

Na de reformatie, eind 16e eeuw werd in het Pruisische Suderwick de katholieke Sankt Michaelkirche gesticht, opdat de katholieken uit de heerlijkheid Bredevoort, waar Dinxperlo destijds onder viel, daar ter kerke konden blijven gaan. 

De landsgrens loopt dwars door het tweelingdorp, de Heelweg/Hellweg. De Suderwickers die aan deze weg wonen kunnen alleen te voet over Duits grondgebied hun woning bereiken; de weg is Nederlands, het trottoir Duits. Aan de Nederlandse kant staan Nederlandse winkels, aan de Duitse kant Duitse. Links een Nederlandse bushalte, rechts een Duitse. De Dinxperloërs drinken Duits drinkwater, de Suderwickers lozen hun afvalwater op het Nederlandse riool. Suderwickse kinderen gaan naar de Dinxperlose basisschool. Jongeren gaan samen uit en Duitse en Nederlandse familieverbanden lopen door elkaar heen. Aan de ene kant van de grens spreekt men Nederlands, aan de andere kant Duits, maar aan beide kanten Plat(t), een uniek dialect dat nergens anders in de Achterhoek of het Rijnland wordt gesproken. “In Dingspèr is alles anners,” is een bekende Achterhoekse uitdrukking, waarbij de l, de n en de r op zijn Duits worden uitgesproken. 

Tijdens de Eerste Wereldoorlog was er niets meer te merken van het tweelingdorp. Nederland was neutraal; Duitsland was in oorlog met zo goed als de rest van Europa. Dwars door het dorp stond een hoge prikkeldraadversperring. De dorpsbevolking, waarbij mensen van beide kanten van de grens met elkaar trouwden, waarbij dus familiebanden aan beide kanten van de grens waren, werd bruut van elkaar gescheiden. De smokkel tierde welig aan het hek. Boter, suiker, rookwaren, “foezel” (drank) werden door het hek naar de andere kant van de “Göte” (grens) overgebracht. Uiteraard was dit niet zonder risico, al knepen sommige douane- en Zollbeambten wel eens een oogje toe. 

Aanloop naar de Tweede Wereldoorlog en de rol van burgemeester Verbeek.

.

Gezamenlijk politiebureau-Polizeiamt

Na de Eerste Wereldoorlog hield die smokkel aan. In Duitsland heerste in de jaren ’20 en ’30 een zwaardere crisis dan in Nederland en waren veel producten niet verkrijgbaar of vreselijk duur. De goede verhouding tussen Dinxperlo en Suderwick kreeg een flinke klap, toen in 1933 in Duitsland de nazi’s aan de macht kwamen. Joden vluchtten de grens over en vonden in Dinxperlo veel onderdak, mede door toedoen van de Dinxperlose burgemeester Hendrik Jan Verbeek. Verbeek kwam daarmee in conflict met de Nederlandse overheid, die het beleid ten aanzien van joodse vluchtelingen aanzienlijk verscherpt had en Joden als ongewenst vreemdeling zag, wanneer ze niet in direct levensgevaar waren. Met ‘officiële’ verblijfsvergunningen, voorzien van de nodige gemeentestempels van de gemeente Dinxperlo trok hij zelfs Duitsland in om joden uit concentratiekampen te halen en ze onderdak in Nederland te bieden. Leden van de NSB voerden een hetze tegen de burgemeester, die volgens hun “zijn vingers krom schreef” aan “illegale verblijfsvergunningen” en Joden onderdak gaf in het “Jeruzalem aan de Duitse grens”. Na een anonieme aanklacht moest hij voor de Arnhemse arrondissementsrechtbank verschijnen voor fraude en het niet afdragen van de verplichte legeskosten van f 1,60 per verblijfsvergunning. Verbeek, die als jurist zelf zijn verdediging voerde, wachtte de uitspraak van de rechter niet af en diende zijn ontslag in bij de koningin. Dit werd hem toegekend als een schorsing van drie maanden en daarna werd hem oneervol ontslag verleend. In hoger beroep werd hij vrijgesproken van de tenlasteleggingen. Afgemat en voorzichtig geworden door deze gebeurtenissen, heeft Verbeek geen actief verzet gepleegd in de oorlog. De Duitsers lieten hem ongemoeid. Na de oorlog probeerde hij zijn advocatenpraktijk, zonder succes, nieuw leven in te blazen. Wel verdedigde hij, uit mededogen, na de oorlog enkele NSB’ers. In 1946 overleed Verbeek op 71-jarige leeftijd. In 1990 werd Verbeek gerehabiliteerd bij koninklijk besluit, aan zijn ontslag werd ‘eervol’ toegevoegd en in Dinxperlo werd de naar hem vernoemde straat van Mr. Verbeekstraat omgedoopt in Burgemeester Mr. Verbeekstraat. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verscheen het prikkeldraad tussen Dinxperlo en Suderwick weer. Vanaf 1942 werden de eerste Joden uit Dinxperlo weggevoerd. De goede betrekkingen tussen Duitsers en Nederlanders veranderde door de Tweede Wereldoorlog in een diepe verwijdering.

Na de Tweede Wereldoorlog

Bij wijze van ‘schadeloosstelling’ en ‘grenscorrecties’ werd in 1949 Suderwick, net als Elten, door Nederland geannexeerd. Dit verbeterde de verhoudingen tussen Duitsers en Nederland niet. Duitsers werden min of meer als tweederangsburgers beschouwd en een verkering tussen een Duitse jongen en Nederlands meisje was lange tijd onmogelijk. In 1963 werd Suderwick weer teruggegeven aan de Bondsrepubliek. Heel langzaam verbeterden de betrekkingen weer, maar pas toen de grens met het openstellen van de Europese binnengrenzen in 1992 écht verdween, werd er door de bevolking weer als echte buren met elkaar omgegaan. De betrekkingen tussen de gemeenten Bocholt, waar Suderwick onder valt, en Dinxperlo werden al eerder hersteld. Men ging gebruik maken van elkaars infrastructuur; Suderwick mocht het afvalwater lozen op het Nederlandse riool, Dinxperlo kreeg kraanwater uit Duitsland, brandweer en politie schoten elkaar over en weer te hulp. De huidige goede samenwerking is op vele manieren te zien In Dinxperwick. O.a. aan het geel-blauwe plaatsnaambord, maar ook aan de grensoverschrijdende verzorgingstehuizen aan weerszijden van de Heelweg/Hellweg en de ontmoetingsruimte die als glazen brug over de weg is gebouwd.