Aan de Dijkstraat in Aalten staat vredig tussen het groen de katholieke Sint-Helenakerk. Dat het er niet altijd zo vredig was, lezen we hieronder.
Tot aan de Reformatie aan het einde van de 16e eeuw ging heel Aalten ter kerke in de Oude Helenakerk aan de tegenwoordige Landstraat. Na de Reformatie werd het de katholieken die zich niet aan de “nieuwe leer” hadden aangepast, verboden kerken te bezitten in de Republiek der Verenigde Nederlanden. De bisschop van Münster, Bernhard von Galen, een fanatiek contrareformant, liet daarom in het Münsterland, vlak aan de grens zes kapellen bouwen. In zijn fanatieke strijd tegen de Reformatie ging Von Galen heel ver. Naast kerkelijk leider, was hij ook wereldlijk vorst. Hij liet zijn leger Münster bombarderen, toen ook daar de Reformatie toe leek te slaan en leefde in voortdurende staat van oorlog met de protestantse Republiek. De bouw van de kapellen wordt dan ook meer als provocatie naar de prinsen van Oranje gezien dan als goede daad richting vrome katholieken.
Tot de Franse tijd kerkten de Aaltense katholieken in de Kreuzkapelle, die Von Galen had laten bouwen. Ouder de Franse koning Lodewijk Napoleon kregen alle burgers, in het kader van “vrijheid, gelijkheid en broederschap” dezelfde rechten en plichten. Dit betekende dat alle gelovigen sinds eeuwen weer hun eigen gebedshuizen mochten bezitten.
In 1859 werd aan de Dijkstraat de eerste katholieke kerk gebouwd, waar niet veel meer van bekend is, dat deze werd gewijd aan de heilige Helena en dat deze aan het eind van de 19e eeuw tot de grond toe afbrandde. De verwoeste kerk werd vervangen door een nieuwe kerk, naar ontwerp van de beroemde kerkenbouwer Alfred Tepe. Het was, zoals bij Tepe vaker gebruikelijk, een neogotisch ontwerp.
Op zaterdag 24 maart 1945 sloeg het noodlot toe in Aalten. Gierend vlogen een aantal geallieerde vliegtuigen omlaag om de textielfabriek met kantoor van Driessen en de Aaltense Tricotage Fabriek (ATF) te bombarderen. Binnen enkele seconden voltrok zich een ramp. Niet alleen de twee fabrieken, waarin zich waarschijnlijk Duitse militairen bevonden, werden verwoest; ook talloze huizen en de Sint-Helenakerk. Zeker 18, maar waarschijnlijk veel meer, personen vonden bij dit bombardement de dood. Het precieze aantal zal nooit bekend worden, omdat er in de oorlog zeker 2500 Joodse onderduikers in Aalten verborgen werden gehouden. Hun verblijfplaatsen zijn uiteraard nooit officieel bekend geworden.
De Sint-Helenakerk werd door twee bommen getroffen en het hele schip werd verwoest, Dat de toren gespaard bleef, mag een wonder heten. Na de Tweede Wereldoorlog werd een nieuwe kerk, in romaniserende bouwstijl naar ontwerp van Jan van Dongen, gebouwd, waar de gespaard toren ingepast werd. Wel werd de oorspronkelijk veel hogere ingesnoerde naaldspits vervangen door een nieuwe, lagere naaldspits.
Locatie:
Sint-Helenakerk
Dijkstraat 11
7121 ES Aalten
